Wat doet een notaris na een overlijden?

Na het organiseren van de uitvaart van een overledene is het geregel voor jou als nabestaande nog niet achter de rug. Het condoleren is nauwelijks achter de rug of de volgende zaken liggen al op je te wachten. Er valt nog veel papierwerk te doen, zo moeten namen op bankrekeningen gewijzigd worden of abonnementen worden opgezegd. Ook maak je een afspraak met notaris overlijden. Wat voor rol speelt de notaris overlijden? Wij vertellen je er alles over.

Moet je altijd naar notaris bij overlijden?

Je hoeft niet altijd naar een notaris na het overlijden van een dierbare. In de meeste gevallen is het wel zo praktisch, omdat de notaris je kan ondersteunen bij financiële en juridische zaken die geregeld moeten worden na een overlijden. Een notaris is onafhankelijk, onpartijdig en helpt mensen bij het maken van rechtsgeldige en bindende afspraken. Wanneer naar notaris na overlijden? Wij leggen het je haarfijn uit.

Wat doet een notaris bij overlijden?

Een notaris kan na een overlijden verschillende taken uitvoeren. De notaris gaat na of er een testament of codicil is en als dat het geval is wie de erfgenamen zijn. Hij maakt ook de verklaring van erfrecht op. Ook zal hij de nalatenschap afwikkelen op de manier zoals dat is vastgelegd in het testament van de overledene. Verder maakt hij de aangifte van erfbelasting op. Je kan hiervoor gewoon je lokale notaris benaderen.

Wat is een verklaring van erfrecht?

Een verklaring van erfrecht is een akte die wordt opgemaakt door de notaris en waarin vermeld staat wie de erfgenamen zijn. Zo’n verklaring van erfrecht heb je bijvoorbeeld nodig als je de beschikking wilt hebben over de bankrekening van de overledene. Ook staat in deze verklaring aangegeven wie bevoegd is om de erfenis af te wikkelen. In sommige gevallen zijn dat de erfgenamen en in andere gevallen is dat een executeur die zelf niet tot de erfgenamen behoort. Een andere naam voor deze verklaring is een akte van erfrecht.

Verklaring van erfrecht inschrijven bij het Kadaster

Bestaat de erfenis uit een woning, een stuk grond of een boot? Het is dan verstandig om de verklaring van erfrecht door de notaris in te laten schrijven bij het Kadaster. De overledene staat dan niet langer in het Kadaster bekend als de eigenaar, maar dat ben jij als erfgenaam. Dit is ondermeer van belang voor de levensverzekering, de WOZ-aanslag en het aanvragen van een energielabel voor een woning.

Hoe weet de notaris of er een testament is?

In sommige gevallen heeft de overledene voor zijn dood zijn erfgenamen geïnformeerd over een testament dat hij heeft laten opmaken en beschik je zelfs over een kopie. In andere gevallen ben je hiervan niet op de hoogte. Hoe weet je of er een testament is? Je kan hiertoe een aanvraag doen bij het Centraal Testamenten Register. Een notaris heeft direct toegang tot het Centraal Testamenten Register. Het is alleen mogelijk om een aanvraag te doen voor personen die al zijn overleden. Je hebt hiervoor dan ook een kopie van de overlijdensakte nodig.

Zelf een afspraak maken

Als nabestaanden wordt je over het algemeen niet zelf benaderd voor een afspraak bij de notaris. Dit is alleen het geval als de notaris de executeur is van het testament van de overledene en dat is bijna nooit het geval. De notaris stelt het testament op. Het is aan de erfgenamen of een benoemde executeur om het testament op te vragen en de wensen die daarin zijn opgenomen uit te voeren. De notaris kan wel toezien op de naleving van het testament.

De executeur testamentair

Als er een testament is opgesteld staat daar ook in aangegeven wie de executeur testamentair is. Dit is de persoon die de erfenis afwikkelt en het testament uitvoert. Het is mogelijk om hiervoor meerdere personen te benoemen. De executeur beheert de nalatenschap en vertegenwoordigt de erfgenamen. Je kan deze taak bij een notaris neerleggen, maar ook bij familieleden. Soms is de overledene bang voor gedoe of ruzie tussen erfgenamen en belegt hij deze taak daarom liever bij de notaris die ook het testament heeft opgemaakt.

De kosten van een executeur testamentair

De executeur krijgt een vergoeding voor zijn diensten. Deze vergoeding is bij wet geregeld en bedraagt één procent van het vermogen op de dag van overlijden. In het testament zelf heeft de overledene de mogelijkheid om hier een hoger of lager bedrag voor op te nemen. Het is dus ook mogelijk om hier nul euro voor op te nemen. Dit zie je vaak als bijvoorbeeld één van de kinderen is aangewezen als executeur testamentair en de verwachting is dat het testament in harmonie wordt uitgevoerd.

Wat als er geen testament is?

Als uit het Centraal Testamenten Register blijkt dat er geen testament is, is in de wet vastgelegd wie de erfgenamen zijn. De wet kent vier verschillende groepen waarbij eerst gekeken wordt of er mogelijke erfgenamen zitten in de eerste groep. Is dat niet het geval? Dan volgt de volgende categorie enzovoort. In de eerste categorie zitten de echtgenoot of geregistreerd partner en de kinderen of de afstammelingen van de kinderen. In de tweede categorie zitten de ouders, broers en zussen en hun kinderen. In de volgende categorieën volgen familieleden die steeds verder van de overledene af komen te staan zoals ooms, tantes, neven en nichten.

Geen testament, maar wel een codicil

In tegenstelling tot een testament hoef je voor het opstellen van een codicil niet naar de notaris. Een codicil is door de overledene zelf opgesteld en ondertekend. Deze wilsbeschikking is alleen rechtsgeldig als aan een aantal voorwaarden is voldaan. Het moet niet alleen ondertekend zijn door de overledene, maar ook door hemzelf met de hand geschreven zijn en voorzien van een datum. Hierin kan de overledene aangeven of hij de voorkeur geeft aan begraven of cremeren. Ook kan hij aangeven wat hij wil met bijvoorbeeld kleding of sieraden. In een codicil mogen geen wensen worden opgenomen met betrekking tot een woning, auto of geld.

De aangifte erfbelasting

Iedereen die een erfenis krijgt, is verplicht om de Belastingdienst te informeren over de hoogte van het vermogen van de overledene na aftrek van schulden. Zo kan de Belastingdienst uitrekenen hoeveel belasting hierover betaald moet worden, dit is de erfbelasting of ook wel de successierechten. De aangifte moet binnen acht maanden na het overlijden gedaan zijn. Soms lukt het niet om de aangifte binnen deze termijn te doen. Het is dan mogelijk om uitstel aan te vragen. De hoogte van de erfbelasting is afhankelijk van je relatie tot de overledene. Hoe minder je aan elkaar verwant was, hoe hoger de erfbelasting.

Het weigeren van de erfenis

Als jij van de notaris hoort, dat je een erfenis krijgt, is het ook mogelijk om deze te weigeren. Dit kan zijn, omdat je niets met de erfenis van doen wilt hebben vanwege emotionele redenen. Ook wordt een erfenis regelmatig geweigerd, omdat je naast bezittingen ook de schulden erft en als die schulden de bezittingen overtreffen is het niet aantrekkelijk om de erfenis te aanvaarden. Als je de erfenis verwerpt, heb je nergens recht op. Ook niet op foto’s, sieraden of andere voorwerpen waar je dierbare herinneringen aan hebt. Het verwerpen van een erfenis doe je via de rechtbank.

Het beneficiair aanvaarden van de erfenis

Als je niet zeker weet of je de erfenis wilt verwerpen, omdat je vermoedt dat de schulden wellicht hoger zijn dan de bezittingen kan je de erfenis beneficiair aanvaarden. Je geeft daarbij aan dat je de erfenis alleen aanvaardt als de bezittingen hoger zijn dan de schulden. Dit gaat ook via de rechtbank. De notaris stelt dan een overzicht op van de hoogte van de bezittingen en de schulden.

Ruzie over de erfenis

Het is heel akelig als er na een overlijden ruzie ontstaat over de erfenis. Toch gebeurt dit regelmatig, zeker als er geen testament of codicil is. De notaris is onafhankelijk en kan de punten waar onenigheid over is op papier zetten en proberen hierover overeenstemming te bereiken. Lukt dit niet, dan dient dit stuk als input voor een eventuele rechtszaak over de erfenis. Ook kan er besloten worden tot een familieveiling waarbij alle erfgenamen een lootje trekken bij de notaris en de spullen op die manier verdeeld worden. Als de één meer spullen van waarde heeft gekregen dan de ander wordt dit later verrekend.

Let op!

Als een dierbare is overleden denk je er misschien niet eens over na en neem je alvast wat dierbare spullen mee naar je eigen huis. Wees hier voorzichtig mee, want dit kan grote gevolgen hebben voor de afwikkeling van de erfenis. Zo kan zomaar de conclusie worden getrokken dat je de erfenis hebt aanvaard. Zeker als er sprake is van schulden is dit een risico. Liggen er waardevolle spullen in huis, dan spreek je met elkaar af wie deze tijdelijk in veiligheid brengt en leg je dit schriftelijk vast.

Kosten notaris bij overlijden

De kosten notaris bij overlijden verschillen nogal. Elke notaris hanteert zijn eigen tarief. Het loont zeker om deze tarieven van tevoren te vergelijken. Het uurtarief ligt meestal tussen de 100 en 200 euro. Hoe hoog de uiteindelijke kosten zijn, hangt af van de taken die uitgevoerd moeten worden door de notaris en hoe ingewikkeld de afwikkeling is. Soms neemt de afwikkeling jaren in beslag. Is er een duidelijk testament of zijn de erfgenamen het vlot met elkaar eens, dan ben je met een paar honderd euro wel klaar.

Moet je alles meteen regelen?

Sommige zaken die geregeld moeten worden hebben meer haast dan andere zaken. De notaris kan je hier goed in adviseren. Je zal vaak wel sneller over de bankrekening van de overledene willen beschikken en daarvoor heb je een verklaring van erfrecht nodig. Andere zaken hebben minder haast zoals de aangifte van de erfbelasting. De notaris heeft het overzicht en kan je stap voor stap adviseren.

Neem de tijd

Na het overlijden van een dierbare komt er emotioneel veel op je af. Het is een intensieve periode die veel van je vergt. Wellicht heb je voor het overlijden al een ziekteproces meegemaakt waarin je mantelzorgtaken op je nam. Na het overlijden kan de moed je in de schoenen zakken als je bedenkt welke zaken je nog met de notaris moet afhandelen. De ingewikkelde termen vliegen je hierbij om de oren. Neem hier rustig de tijd voor en laat je goed adviseren, dan komt het vast goed.

Een notaris inschakelen voor het overlijden

Heeft dit alles je aan het denken gezet? Het is verstandig om voor je overlijden je zaken op orde te hebben en je testament op te stellen. Ook is het goed om hier open over te zijn naar jouw toekomstige erfgenamen. Dit kan na een overlijden een hoop ellende besparen. Het komt helaas regelmatig voor dat nabestaanden na een overlijden met elkaar in conflict komen vanwege het ontbreken van een testament of omdat er zaken zijn opgenomen in het testament die niet verwacht waren.