Euthanasie

Jaarlijks overlijden er in Nederland 1 tot 2 op de 100 mensen nadat euthanasie is toegepast. Euthanasie heet ook wel hulp bij zelfdoding. Euthanasie is geen eenvoudige stap. Niet voor de persoon zelf en ook niet voor de nabestaanden. Naast een emotioneel proces is dit ook een proces waarin verschillende stappen moeten worden ondernomen zodat wordt voldaan aan de regels zoals deze zijn vastgelegd in de euthanasiewet.

Wat is euthanasie?

Het woord euthanasie is afgeleid van het Griekse woord ‘euthanatos’. Dit betekent een goede dood. Als een arts een patiënt op verzoek een dodelijk middel toedient, heet dit euthanasie. Ook kan een patiënt ervoor kiezen om zelf een dodelijk drankje te drinken dat hij van de arts krijgt. Deze hulp bij zelfdoding valt ook onder euthanasie. Euthanasie kan zowel bij lichamelijk of geestelijk ondraaglijk lijden plaatsvinden. De euthanasie wordt vaak thuis uitgevoerd.

De euthanasiewet

De euthanasiewet heet officieel de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl). Het is verboden om het leven van een ander te beëindigen, ook als iemand daar om vraagt. Toch is euthanasie mogelijk in Nederland. In de euthanasiewet staan zes eisen opgenomen die samen de zorgvuldigheidseisen worden genoemd. Als de arts zich aan deze eisen houdt, is de arts niet strafbaar als hij euthanasie of hulp bij zelfdoding verleent. Ook staat in deze wet aangegeven hoe het werk van de arts na afloop gecontroleerd moet worden.

De zorgvuldigheidseisen

De arts moet zeker weten dat de patiënt vrijwillig vraagt om euthanasie en dat de patiënt goed heeft nagedacht over deze vraag. Het lijden moet uitzichtloos en ondraaglijk zijn. De patiënt kan niet meer genezen en ervaart de ziekte als ondraaglijk. Dit is voor iedereen anders en vraagt dus van de dokter een goed inlevingsvermogen. Voorafgaand aan de euthanasie geeft de arts de patiënt informatie over de vooruitzichten. Samen met de patiënt besluit de arts dat er geen redelijke andere oplossing is. Daarna moet een onafhankelijke arts gevraagd worden om de situatie te beoordelen. Deze arts wordt een consulent genoemd. Tenslotte moet de euthanasie zelf op een medisch zorgvuldige manier uitgevoerd worden.

Je eigen arts mag euthanasie weigeren

Het is belangrijk om op tijd je euthanasieverzoek met je huisarts te bespreken. Sommige artsen hebben gewetensbezwaren en willigen een euthanasieverzoek daarom niet in. De arts kan je in dat geval doorverwijzen naar een arts die deze bezwaren niet heeft. Voor complexe hulpvragen kan ook het Expertisecentrum Euthanasie worden ingeschakeld. Vaak gaat het hierbij om euthanasie bij dementie, ouderdomsklachten en psychiatrische klachten. Dit expertisecentrum is er zowel voor de ondersteuning van artsen als voor patiënten die niet bij hun eigen arts terecht kunnen.

Hoe gaat euthanasie in zijn werking?

Als alle stappen zijn gezet om te komen tot euthanasie en dit is goedgekeurd wordt in overleg met de arts een datum en een tijdstip afgesproken. De dokter zal op het moment zelf vragen of de patiënt nog steeds achter zijn wens staat. Is dit het geval dan krijgt de patiënt een injectie met een sterk slaapmiddel. Daarna wordt er een spierverslappend middel ingespoten dat ervoor zorgt dat het hart stopt met kloppen. De patiënt slaapt inmiddels al en krijgt hier niets van mee. Dit hele proces duurt ongeveer tien tot dertig minuten. Sommige mensen kiezen ervoor om zelf een drankje in te nemen met een dodelijke medicatie. Deze vorm staat voor de wet gelijk aan euthanasie.

Verschil tussen palliatieve sedatie en euthanasie

Naast euthanasie wordt in Nederland ook palliatieve sedatie toegepast. Bij palliatieve sedatie krijgt de patiënt tijdens de laatste levensfase slaapmiddelen toegediend waardoor hij of zij in een diepe slaap belandt en ook niet meer wakker wordt. Een arts mag alleen palliatieve sedatie toepassen als hij verwacht dat de patiënt nog maximaal twee weken te leven heeft. De patiënt overlijdt uiteindelijk aan de gevolgen van zijn ziekte en niet door actieve levensbeëindiging. Hierin zit het grote verschil met euthanasie.

Euthanasie bij kinderen

Helaas zijn er ook kinderen die te maken krijgen met ondraaglijk en uitzichtloos lijden. In de euthanasiewet is opgenomen dat ook kinderen van twaalf jaar en ouder om euthanasie mogen vragen. Zijn ze jonger dan zestien, dan moeten de ouders of voogd hiervoor toestemming geven. Vanaf zestien jaar is deze toestemming niet meer nodig, maar moeten ouders wel betrokken zijn bij het besluit. Euthanasie bij kinderen jonger dan twaalf ligt een stuk lastiger. Hierover is in de euthanasiewet niets opgenomen. Er wordt al langer gepleit om ook bij jongere kinderen euthanasie mogelijk te maken.

Afscheid nemen

Als er toestemming is voor euthanasie breekt de tijd van echt afscheid nemen aan. Je weet waarschijnlijk al langer dat jouw dierbare binnen afzienbare tijd gaat overlijden, maar nu komt dit wel heel dichtbij. Voor de patiënt voelt dit vaak als een opluchting. Dit kan voor de nabestaanden heel anders zijn. Je gunt jouw naaste rust en tegelijkertijd wil je geen afscheid nemen. Probeer het meeste uit deze tijd, die jullie nog hebben, te halen. Verdriet en mooie momenten zullen elkaar afwisselen in deze moeilijke periode van loslaten.

De uitvaart voorbereiden

Als je weet dat je einde er binnen afzienbare tijd aan zit te komen, denk je misschien ook na over je eigen uitvaart. Ook als nabestaanden kan je hier niet omheen. Het biedt de mogelijkheid om samen met je dierbaren na te denken over de uitvaart. Heeft jouw dierbare bijzondere wensen? Is er uitvaartmuziek die hij of zij graag wil laten horen tijdens de begrafenis of crematie of is er een rouwgedicht dat hij mooi vindt? Heeft hij of zij ideeën voor de rouwkaarttekst? Het kan troostend zijn om hier samen over te praten. Het kan je als nabestaande helpen bij de verwerking van het onvermijdelijke.

Een euthanasieverklaring

Ook als je niet ziek bent, kan je een euthanasieverklaring opstellen. Hierin leg je vast onder welke omstandigheden jij niet langer meer wilt leven. Je neemt alle wensen op die te maken hebben met jouw levenseinde. Zonder zo’n euthanasieverklaring kan de arts jouw wensen niet inwilligen als het moment daar is. Alleen als je op dat moment nog wilsbekwaam bent, dus als je zelf nog besluiten kan nemen, kan een verzoek tot euthanasie ook mondeling worden gedaan. Besluit je tot het opstellen van een euthanasieverklaring, bespreek dit dan ook met je naasten. Haal jaarlijks je euthanasieverklaring even tevoorschijn en bekijk of je hier nog achterstaat.

Wil je meer interessante artikelen lezen? Neem dan een kijkje in de kennisbank of onze blog. Enkele interessante artikelen zijn thanatopraxie, begraven, cremeren en rouwstoet instructies.